พระรัฐกิจวิจารณ์ (พ.ศ. 2424 - มีนาคม พ.ศ. 2493) เป็นอดีตนายกเทศมนตรีเมืองยะลาและผู้ว่าราชการจังหวัดยะลา เป็นผู้วางรากฐานผังเมืองยะลา จนได้ชื่อว่าเป็นจังหวัดเดียวในประเทศไทยที่มีผังเมืองเป็นระเบียบเรียบร้อยและสวยงามที่สุด[1] ทั้งยังสร้างตลาดนิบง ชาวยะลาเรียกสั้น ๆ ว่า พระรัฐพระรัฐกิจวิจารณ์ เดิมชื่อ สวาสด์ ณ นคร เกิดที่อำเภอคีรีรัฐนิคม (ท่าขนอม) จังหวัดสุราษฎร์ธานี เมื่อปี พ.ศ. 2424 ไม่พบบันทึกประวัติการศึกษา เคยรับราชการเป็นนายอำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง และนายด่านตรวจคนเข้าเมือง ตำแหน่งราชการสุดท้ายคือ ข้าหลวงประจำจังหวัดยะลา ระหว่าง พ.ศ. 2456 - 2458 เป็นข้าหลวงประจำจังหวัดยะลาคนที่ 10เมื่อออกจากราชการแล้วได้สมัครเลือกตั้งเป็นสมาชิกเทศบาลเมืองยะลา และได้ดำรงตำแหน่งนายกเทศมนตรีติดต่อกันถึง 2 สมัย ตั้งแต่ พ.ศ. 2480 - 2488 พระรัฐกิจวิจารณ์ มีภรรยา 6 คน มีบุตร 22 คน บุตรคนหนึ่งในจำนวนทั้งหมดรับราชการเป็นนายแพทย์สาธารณสุขประจำจังหวัดยะลา คือ นายแพทย์ณัฐพงศ์ ณ นคร พระรัฐกิจวิจารณ์ถึงแก่กรรมที่กรุงเทพมหานคร เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2493 ด้วยโรคหัวใจวาย